Ton den Boon - De taal der liefde

Recensie door Truusje

Van Dale Uitgevers

'Seks! Als er toch één taal is die we allemaal spreken

 dan is het wel 'de taal der liefde'.'

- Ronald Giphart

'Seks is een productieve inspiratiebron voor de taal.'

Hier naast mij ligt 'De taal der liefde, Literair woordenboek van seks en erotiek', en ik ben bezig om een recensie te schrijven over dit boek. Een boek zonder plot of clou, maar het zou toch moeten lukken.

Ton den Boon schrijft in het voorwoord dat hij al ruim twintig jaar bezig is met het verzamelen van citaten met en over woorden op het gebied van liefde, erotiek en seks, en in dit geval vooral van Nederlandstalige auteurs.

Tja..., dacht Den Boon, wat zou je daar eens mee kunnen doen? Hij heeft zich laten overtuigen om het uit te geven in boekvorm. Een boek waarbij hij zich al bij voorbaat realiseerde dat het nooit volledig zal kunnen zijn. Een sympathieke geste van de auteur; wie een favoriet erotisch woord uit een citaat mist, mag het mailen naar erotiek@tondenboon.nl. Ik zal het spits afbijten: 'hatseflatsen'.

Dit woordenboek telt ruim 2600 trefwoorden, die regelmatig zijn gebruikt in de Nederlandstalige literatuur vanaf 1900. Er is dus niet voor gekozen om de 'platte taal' van het internet te plukken. Welke schrijvers onder de term 'literatuur' vallen, wordt in de inleiding uitgelegd.

'A

zich aanbieden - zich prostitueren, zowel van vrouwen als van mannen gezegd;

een specifieke toepassing van zich aanbieden in de neutrale betekenis 'zich presenteren als kandidaat voor een taak of functie'; ook in combinaties als zijn/haar lichaam aanbieden.

'In alle steden, waar Titus komt, vindt hij vrouwen, die zich aanbieden. Men gaat gezamenlijk naar hen toe, zoals men gezamenlijk een glas wijn gaat drinken. En wat zijn zij anders dan gebruiksvoorwerpen?'

(Theun de Vries, Rembrandt, 1931)'

De alfabetisch geordende - zoals dat in een woordenboek hoort - trefwoorden worden kort uitgelegd, eventueel met bijbehorend synoniem. Indien van toepassing staat achter het woord of het hier gaat om een informeel of een vulgair trefwoord of dat het een eufemisme betreft. Wie dit boek leest - of misschien beter, heeft doorgenomen - zal óf zijn vocabulaire hebben uitgebreid, óf zal zich verbazen dat hij/zij al zoveel weet.

Encyclopedische informatie wordt niet gegeven. Wat opvalt is dat er relatief veel citaten afkomstig zijn van Vlaamse auteurs én dat wij graag gebruik maken van leenwoorden uit het Engels (barebacking, lapdance) en het Frans (capote anglaise, villa bellevue, frottage).

Niet alleen bevat dit werk woorden en citaten waarin het betreffende woord gebruikt is, maar er zijn tevens 30 kaderteksten van evenzoveel Nederlandse en Vlaamse auteurs in het boek opgenomen. Twee literaire vliegen in één klap.

‘Ik houd van metaforen en van eufemismen’, vertelt Ton den Boon. ‘Prachtig zoals schrijvers verschillende termen en beschrijvingen hebben voor dat ene onderwerp. Want eigenlijk gaat het hele boek slechts over drie onderwerpen: het vrouwelijk geslacht, het mannelijk geslacht en de daad. Maar als je dan ziet welke variatie aan woorden schrijvers hiervoor gebruiken, dat vind ik geweldig.’ Een van de leukste ingangen vindt Den Boon zelf de ‘banaan’. ‘Zoals ‘zijn banaan in haar fruitmandje’, mooi! Of het woord ‘beddendood’, voor het afnemen van seks in een langdurige relatie.’

(Bron: https://taaluniebericht.org/artikel/zien/de-taal-der-liefde-erotisch-woordenboek)

De eerste kadertekst is ontleend aan het brievenboek 'Nader tot u' van Gerard Reve, waarin de verteller 'God Zelf'  uit liefde meeneemt 'naar het slaapkamertje' om 'Hem drie keer achter elkaar langdurig in Zijn Geheime Opening' te bezitten. Het leverde de auteur een aanklacht wegens godslastering op. Alle ophef hierover leidde er evenwel toe dat 'geheime opening' al snel regelmatig werd gebruikt voor mannen- of jongenskont. Als baanbreker op het gebied van homo-erotische literatuur, heeft hij zijn best gedaan om allerlei beschrijvingen te creëren van woorden die de herenliefde betreffen, zoals hij de bilpartij in zijn werk ook met 'jongensvallei' of 'fluwelen zadel' aanduidde.

Mede dankzij Reve is een normaal gebruikt woord als 'artiesteningang' ingeburgerd voor de mannelijke én vrouwelijke anus. Meerdere auteurs hebben het op kun conto staan dat woorden en citaten uit hun werk algemeen gebruik zijn geworden.

In het werk van A.F.Th van de Heijden is het thema 'onmacht' of 'machteloos' een veelgebruikt eufemisme voor 'impotentie'.

Hella Haasse gebruikte woorden als 'gunsten', 'zinnelijk', 'lijfelijk', hoewel ze er ook niet voor terugschrikte om minder 'beschaafde' woorden te gebruiken, zoals in een passage over iemand uit lagere kringen: 'Wat hebben we aan die geile meid?' of 'Vrijen zonder verliefdheid is alleen maar neuken, en daar vind ik ook niets aan.'

Veel explicieter is Jan Wolkers: 'De meisjes hadden er onder elkaar over gekletst en gekonkeld, verlekkerd en huiverend dat één van hen het gewaagd had om met volle teugen te gaan genieten van de vruchten van de boom der kennis des goeds en des kwaads.' of 'Ik kreeg een erectie als een pompzwengel en ik had me van opwinding bijna staande leeggeschud.'

Hoewel de lezer niet moet verwachten dat 'De taal der liefde' een seksueel getint boek is, zal degene die van taal houdt dit boek zeker willen lezen om aan zijn/haar literaire 'gerief' te komen en om te begrijpen wat iemand bedoelt wanneer er over 'stofferen' wordt gesproken, 'van piepjanknor gaan' of het verlangen voelt om er snel een kopje thee bij te gaan zetten wanneer het woord 'chocoprins' valt.

Auteur

Ton den Boon (1962) studeerde Nederlandse en Algemene Literatuurwetenschap en is hoofdredacteur van de Dikke Van Dale, ook wel Grote van Dale genoemd. Als woordenboekmaker en uitgever schrijft hij daarnaast over taal, literatuur en beeldende kunst. Regelmatig verschijnen er bijdragen van zijn hand in tijdschriften als Onze Taal en  NWT Magazine over taalvernieuwing en neologismen, oftewel nieuwe woorden.

(Bron: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Ton_den_Boon)

Op deze blogspot is ook de recensie van aan ander boek te vinden van de auteur:

'Dat gaat 'm niet worden'

http://metdeneusindeboeken.blogspot.com/search?q=ton+den+boon

Titel: De taal der liefde

Auteur: Ton den Boon

Pagina's: 296

ISBN: 9789460773600

Van Dale Uitgevers

Verschenen: oktober 2017